Avukatlar İçin İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri: Yeni Mevzuat ve Uyum Süreci

Giriş: Avukatlar ve İş Sağlığı Güvenliği'nin Artan Önemi

İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) kavramı, uzun yıllar boyunca ağırlıklı olarak sanayi ve üretim sektörlerindeki risklerin yönetimi üzerine odaklanmıştır. Ancak günümüzde, hizmet sektörünün de ekonomik ve sosyal hayattaki yerinin artmasıyla birlikte, avukatlık büroları gibi ofis ortamlarının da İSG mevzuatı kapsamına girdiği görülmektedir. İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması, sadece yasal bir zorunluluk olmanın ötesinde, çalışanların refahı, iş verimliliği ve büronun itibarı açısından da büyük önem taşımaktadır. Yakın zamanda yapılan mevzuat değişiklikleri ve 1 Ocak 2025 itibarıyla yürürlüğe giren yeni düzenlemeler, avukatlık büroları için bu konuyu daha da kritik hale getirmiştir .  

Avukatlık bürolarının da İSG kapsamına alınması, işyeri güvenliğinin sadece fiziksel risklerden ibaret olmadığını göstermektedir. Ofis ortamlarında da düşme, takılma, ergonomik sorunlar, elektrik tehlikeleri, yangın riskleri ve psikososyal faktörler gibi çeşitli sağlık ve güvenlik riskleri bulunmaktadır. Bu risklerin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve uygun önlemlerin alınması, hem çalışanların sağlığını korumak hem de yasal yaptırımlardan kaçınmak için gereklidir. 2025 itibarıyla yürürlüğe giren zorunluluklar, avukatlık mesleğinin de bu önemli alana daha fazla odaklanmasını ve gerekli adımları atmasını zorunlu kılmaktadır.  

Yasal Çerçeve: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'na Genel Bakış

Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliği konusundaki temel yasal düzenleme, 20 Haziran 2012 tarihinde kabul edilen ve 30 Haziran 2012 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'dur . Bu kanunun temel amacı, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir .

6331 sayılı Kanun'un kapsamı oldukça geniştir ve faaliyet konusuna bakılmaksızın kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına uygulanır . Bu geniş kapsam, avukatlık bürolarının da İSG mevzuatına tabi olduğu anlamına gelmektedir . Kanunun temel prensipleri arasında risklerden kaçınmak, kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek, risklerle kaynağında mücadele etmek, işin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, teknik gelişmelere uyum sağlamak ve toplu korunma tedbirlerine öncelik vermek yer almaktadır . Bu ilkeler, avukatlık bürolarındaki İSG uygulamalarının da temelini oluşturmalıdır.  

Avukat Büroları İçin Temel İSG Yükümlülükleri

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, işverenlere (avukatlık bürosu sahipleri veya yöneticileri) bir dizi temel yükümlülük getirmektedir . Bu yükümlülükler, çalışanların sağlığını ve güvenliğini sağlamayı amaçlamaktadır ve avukatlık büroları için de geçerlidir. İşverenlerin başlıca yükümlülükleri şunlardır:  

• Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapmak .  
• İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izlemek, denetlemek ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlamak .  
• Risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak . Bu, işyerindeki potansiyel tehlikelerin ve risklerin belirlenmesi ve önleyici tedbirlerin alınması için kritik bir adımdır.  
• Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne almak .  
• İSG hizmetlerinin sunulması için gerekli araç, gereç, mekân ve zaman gibi bütün ihtiyaçları karşılamak .  
• İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlamak .  
• Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirmek .  
• Çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirmek .  
• Acil durum planları hazırlamak, yangınla mücadele ve ilk yardım düzenlemelerini yapmak .  
• İş kazalarını ve meslek hastalıklarını kaydetmek ve bildirmek .  
• Çalışanların sağlık gözetimini sağlamak .  

Bu temel yükümlülükler, avukatlık bürolarının İSG uyum sürecinin temelini oluşturmaktadır. İşverenlerin bu yükümlülükleri yerine getirmesi, hem çalışanların sağlığını ve güvenliğini koruyacak hem de yasal sorunların önüne geçecektir.

Yeni Mevzuat ve 2025 Ertelemesinin Anlamı

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun bazı hükümlerinin yürürlüğe girmesi, işyerlerinin tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre kademeli olarak planlanmıştır. Avukatlık büroları, yapılan işin niteliği gereği "az tehlikeli" sınıfta yer almaktadır . Az tehlikeli sınıfta yer alan ve 50'den az çalışanı bulunan işyerleri için iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu, başlangıçta farklı tarihlerde yürürlüğe girecek olsa da, çeşitli ertelemelerle 1 Ocak 2025 tarihine kadar ertelenmiştir . Bu erteleme, özellikle küçük ve orta ölçekli avukatlık bürolarına uyum süreci için zaman tanımıştır. Ancak 1 Ocak 2025 itibarıyla, 50'den az çalışanı olan tüm avukatlık bürolarında işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı bulundurma zorunluluğu yürürlüğe girmiştir . Tek başına avukatlık yapan ve çalışanı olmayan avukatlar bu zorunluluktan muaf tutulmuştur .  

Bu durum, avukatlık bürolarının İSG konusuna daha fazla önem vermesi gerektiğini göstermektedir. Daha önceki ertelemeler, konunun önemini azaltmamakta, aksine uyum için verilen sürenin sonuna gelindiğini işaret etmektedir. 2025 itibarıyla bu yükümlülüğe uymayan işverenler, ciddi idari para cezaları ile karşı karşıya kalabilecektir .  

Avukatlar İçin İSG Hizmetleri: Çözüm Seçenekleri

Avukatlık büroları, İSG yükümlülüklerini yerine getirmek için farklı çözüm seçeneklerine sahiptir . Bu seçenekler, büronun büyüklüğüne, çalışan sayısına ve tercihine göre değişiklik gösterebilir:  

• Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB) ile Çalışmak: Birçok avukatlık bürosu, İSG hizmetlerini dış kaynaklardan, yani Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş OSGB'lerden almayı tercih etmektedir . OSGB'ler, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli gibi uzmanları bünyesinde bulundurur ve işyerlerine İSG konusunda danışmanlık, risk değerlendirmesi, eğitim ve diğer gerekli hizmetleri sunar.  
• Tam veya Kısmi Süreli Uzman ve Hekim İstihdam Etmek: Çalışan sayısı daha fazla olan veya İSG konusuna daha fazla odaklanmak isteyen avukatlık büroları, bünyelerinde tam veya kısmi süreli iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi istihdam edebilirler .  
• İşveren veya İşveren Vekili Eğitimi: 50'den az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan avukatlık bürolarında, işveren veya yetkilendireceği bir işveren vekili, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından ilan edilen İSG eğitimlerini alarak ve bu eğitim sonucunda başarılı olarak belirli İSG görevlerini (işe giriş ve periyodik muayeneler hariç) kendisi yürütebilir . Bu eğitimler, Anadolu Üniversitesi işbirliğiyle de sunulmaktadır . Bu eğitim ve sertifika programı, işverenlerin veya vekillerinin temel İSG bilgi ve becerilerini kazanmalarını sağlamayı amaçlamaktadır . Ancak bu yetki, işe giriş ve periyodik sağlık muayenelerini kapsamamaktadır; bu muayeneler için yetkili sağlık kuruluşlarından veya işyeri hekimlerinden hizmet alınması gerekmektedir .  

Bu seçenekler, avukatlık bürolarının kendi ihtiyaçlarına ve kaynaklarına en uygun olanı seçmelerine olanak tanır. Önemli olan, yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve çalışanların sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmasının sağlanmasıdır.

Hukuk Bürolarında Risk Değerlendirmesi: Nelere Dikkat Edilmeli?

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun temel gerekliliklerinden biri de risk değerlendirmesidir . Risk değerlendirmesi, işyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gereken çalışmaları kapsar . Avukatlık büroları gibi ofis ortamlarında da çeşitli riskler bulunmaktadır . Bu risklerden bazıları şunlardır:  

• Kayma, Takılma ve Düşmeler: Düzensiz zeminler, kablolar, ıslak zeminler veya dağınık eşyalar nedeniyle oluşabilir .  
• Ergonomik Riskler: Uzun süreli oturma, yanlış masa ve sandalye kullanımı, uygunsuz ekran yüksekliği gibi faktörlerden kaynaklanabilir . Bu durum, kas iskelet sistemi rahatsızlıklarına yol açabilir.  
• Elektrik Tehlikeleri: Hasarlı kablolar, aşırı yüklenmiş prizler, topraklama eksikliği gibi nedenlerle yangın veya elektrik çarpması riski oluşturabilir .  
• Yangın Riskleri: Elektrik arızaları, yanıcı maddelerin uygunsuz depolanması gibi nedenlerle ortaya çıkabilir .  
• Kimyasal Maddelere Maruziyet: Temizlik malzemeleri gibi kimyasalların yanlış kullanımı veya depolanması sağlık sorunlarına neden olabilir .  
• Psikososyal Riskler: Aşırı iş yükü, stres, mobbing gibi faktörler çalışanların ruh sağlığını olumsuz etkileyebilir .  
• Acil Durum Hazırlıksızlığı: Yangın, deprem gibi acil durumlara karşı yeterli planlama ve hazırlık olmaması ciddi sonuçlar doğurabilir .  

Risk değerlendirmesi sürecinde bu ve benzeri riskler belirlenmeli, olasılık ve şiddetleri değerlendirilerek önceliklendirilmelidir. Ardından, bu riskleri ortadan kaldırmak veya en aza indirmek için alınması gereken kontrol tedbirleri belirlenmeli ve uygulanmalıdır . Risk değerlendirme raporunun hazırlanması ve düzenli olarak güncellenmesi de yasal bir zorunluluktur . İzmir Barosu tarafından hazırlanan "Ofis Çalışanları Risk Değerlendirmesi Kontrol Listesi", avukatlık büroları için faydalı bir kaynak olabilir . Bu kontrol listesi, ofis ortamındaki potansiyel riskleri sistematik bir şekilde gözden geçirmeye yardımcı olur.  

Uyumsuzluğun Sonuçları: Cezai Yaptırımlar

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili mevzuat hükümlerine uyulmaması durumunda, işverenler ciddi idari para cezaları ile karşı karşıya kalabilirler . 1 Ocak 2025 itibarıyla yürürlüğe giren işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı bulundurma zorunluluğuna uymayan 50'den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan avukatlık büroları için 2025 yılı itibarıyla ayrı ayrı 88.663 TL idari para cezası uygulanacaktır . Risk değerlendirmesi yapmamak veya yaptırmamak da ayrı bir cezai yaptırım gerektirebilir . Bu cezalar, ihlalin devam ettiği her ay için tekrar uygulanabilir . Dolayısıyla, İSG yükümlülüklerine uyum sağlamanın maliyeti, olası cezaların yanında çok daha düşüktür. Avukatlık bürolarının, hem çalışanlarının sağlığını korumak hem de mali kayıplara uğramamak için İSG mevzuatına titizlikle uyması gerekmektedir.  

Sonuç: Hukuk Büroları İçin Proaktif İSG Yaklaşımı

Sonuç olarak, avukatlık bürolarının da iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı kapsamına girmesiyle birlikte, bu konuya gereken önemin verilmesi yasal bir zorunluluk haline gelmiştir. 1 Ocak 2025 itibarıyla yürürlüğe giren yeni düzenlemeler, özellikle 50'den az çalışanı olan avukatlık büroları için işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı bulundurma zorunluluğu getirmiştir. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmesi için OSGB'lerden hizmet alma, uzman istihdam etme veya işveren/vekili olarak eğitim alma gibi farklı seçenekler bulunmaktadır. Temel adım ise, işyerindeki potansiyel riskleri belirlemek ve uygun önlemleri almak için kapsamlı bir risk değerlendirmesi yapmaktır. İSG mevzuatına uyulmaması durumunda ciddi idari para cezaları uygulanabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle, avukatlık bürolarının proaktif bir yaklaşımla İSG süreçlerini yönetmeleri, hem çalışanlarının sağlığını ve güvenliğini sağlamak hem de yasal yaptırımlardan kaçınmak açısından büyük önem taşımaktadır.

Hukukisg.com olarak, avukatlık bürolarının bu uyum sürecinde ihtiyaç duyacakları uzman desteği ve rehberliği sunmaktan memnuniyet duyarız.