Mal ve hizmet piyasalarına ilişkin tüketici haklarını düzenleyen mevzuat; seyahat, tatil gibi zaman unsurunun ürünün en önemli parçası olduğu turizm ürünlerinde yetersiz kalmakta, adaletsiz sonuçların doğmasına neden olmaktadır.

Turizm ürününün iade edilememesi, ayıpsız misli ile değiştirilememesi, ayıbın giderilmesi gibi temel tüketici haklarına konu edilmesinin imkânsız olması vb. nedenlerle turizmde tüketici hakları alanında mevcut düzenlemelerin dışında düzenlemelere ihtiyaç olduğu ortadadır.

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda[1], bu ihtiyaca karşılık, paket turlar hakkında ayrı bir maddeye yer verilmesi ve Paket Tur Sözleşmeleri Yönetmeliği[2] ile bu konuda özel düzenleme yapılması turizm ürünlerinde genel hükümler dışında uygulamaların mevcut olması zorunluluğunu ortaya koymaktadır.

Soyut bir kavram olarak zaman, turizm ürünü olarak anılan seyahat, tatil paketi, konaklama, etkinlik, transfer gibi hizmetlerin stoklanmasını, saklanmasını imkânsızlaştırdığı gibi; ürünün oluşması için katlanılan tedarik maliyetlerinin ürünü oluşturan (ürün sahibi) riskinde bırakılması, tüketicinin nedensiz ve tazminatsız cayma hakkının varlığının kabul edilmesi gibi adil olmayan sonuçları ortaya koymaktadır. Tüketicilerden birinin böyle bir hakkı kullanması durumunda gruplar için düzenlenmiş tüm ürünün ifasının imkânsız hale gelebilmesi de aynı gruptaki diğer tüketiciler nezdinde zararlara neden olabilmektedir. Bu ve benzeri nedenlerle turizm ürünlerine ilişkin tüketici haklarının bağımsız bir bölüm veya turizm mevzuatı içinde güncel bir düzenleme ile ele alınmasının yerinde olacağı değerlendirilmektedir.

Covid-19 pandemisi nedeniyle turizm sektöründe yaşanan iptaller ve ifa imkânsızlıkları karşısında mevcut düzenlemelerin cevap veremediği sorunlar, tüketici hakem heyetleri ve tüketici yargısını kilitleyecek boyuttadır.

Bu itibarla tüketicinin cayma hakkı, ürün sahibinin iptal hakkı ve ayıbın tazmini konularında yapılacak yeni düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Turizmde tüketici hakları, turizm ürününde ayıp, turizm ürünü sahibinin iptal hakkı, turizm tüketicisinin cayma hakkı, turizm hizmetlerinde ayıbın tazmini, tüketici mevzuatında çelişkiler