Arapçadan dilimize “br” kökünden türeyerek geçen itibar, “saygı gösterme, saygınlık” anlamlarına gelmektedir. Türk Dil Kurumu ise itibarın hem saygınlık hem de borç ödemede güvenilir olma anlamlarına işaret eder^[1].

İtibar, esasen hukuki bir kavram olarak pek kullanılmaz. Bu sebeple kanunlarımızda çok az hükümde yer alır.

Bir haksız rekabet hükmü olan Türk Ticaret Kanunu m. 56, f. 1’de “mesleki itibar”, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulabilecek değerleri belirten m. 127, f. 1’de ise “ticari itibar”^[2] şeklinde kullanılmıştır.

Deniz ticaret hukukuna ilişkin ihtiyaten haczedilen geminin serbest bırakılmasının şartının düzenlendiği m. 1370’de “itibarlı banka kefaleti gösterilmesi” söz grubunun içinde yer almıştır.

İtibar kavramının Türk pozitif hukukunda kullanılmasına fikri mülkiyet hukuku mevzuatında da rastlanmaktadır. Eser sahibinin şeref ve itibarını zedeleyecek şekilde eserin umuma arz edilmesinde umuma arzı men etme hakkında (FSEK m. 14, f. 3), eser sahibinin şeref ve itibarını zedeleyen eser değişikliğini men etme hakkında (FSEK m. 16, f. 3), icracı sanatçıların icralarının kendi itibarlarını zedeleyecek şekilde bozulmasını önleme hakkında (m. 80), itibar kelimesi şeref kelimesiyle yan yana bulunmaktadır.

Sınai Mülkiyet Kanununda, markanın itibarından haksız yarar elde etmenin veya itibarından haksız yarar sağlanması durumunda marka sahibinin önleme hakkını düzenleyen SMK m. 7, f. 1/ç’de ve uygulamada itibar tazminatı şeklinde kullanılan bir sınai mülkiyet hakkının ihlali halinde itibarın zarar görmesinde tazminat istenebilmesini öngören m. 150’de itibar açıkça yer almıştır.

İtibar kelimesiyle ilgili ve yakın kavramlar olan ve hukukumuzda daha yerleşik bulunan şeref ve haysiyet kavramlarına yakından bakmak gerekir. TDK sözlüğüne göre şeref, onur; saygının dayandığı kişisel değer ve toplumca benimsenmiş iyi şöhret anlamlarına gelir. Haysiyet ise, değer, saygınlık, itibar ve öz saygı demektir.

Kişinin sadece maddi varlığının değil manevi varlığının da korunması, doğal hukuk,  temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası belgeler ve Anayasa (m. 17) gereğidir. Medeni Kanun m. 23 vd.. kişiliğin korunmasına ilişkin temel hükümleri içerir. Kişiyle kastedilen ise hem gerçek kişi hem de tüzel kişidir. Kişilik hakkına ilişkin değerlerin korunmasına ilişkin hüküm olan MK m. 24, MK m. 48’in açık atfıyla tüzel kişilere de uygulanır.

İtibar kelimesine en yakın hukuki kavram haysiyettir. Doktrinde haysiyet iç haysiyet-dış haysiyet, genel haysiyet-toplumsal ya da mesleki haysiyet gibi ayırımlara tabi tutulmuştur. Herkesin insan olması sebebiyle sahip olduğu değer anlamıyla iç haysiyet sadece gerçek kişilere özgüdür. Buna öz saygı da denilebilir. Saygınlık anlamındaki dış haysiyet ise hem gerçek kişiler hem tüzel kişiler içindir. İşte itibar dış haysiyet ayırımına yakındır. İç haysiyet doğuştan gelir ancak itibar anlamındaki dış haysiyet sonradan inşa edilir. Örneğin bir tacirin ya da şirketin mesleki şeref ve haysiyeti derken, tacirlik vasfının kazanılması ya da şirketin kurulması anındaki itibara değil; ticari alana yansıyan faaliyetlerine ilişkin sonradan oluşturulan itibara bakılır.

Kişilerin itibarı bir inşa süreciyle şekillendiğinden, itibarın kapsamı yere ve zamana göre değiştiği gibi, gerçek ya da tüzel kişinin özellikle dışa dönük her işleminde yeniden dönüşür. Bu sebeple (iç) haysiyet statik bir kavramken, itibar dinamik bir kavramdır. İtibar kelimesinin, Türk hukuk mevzuatında ticaret hukukuna ilişkin mevzuatta yer alması tesadüf değildir. Temel alan olan medeni hukukta şeref ve haysiyet kavramları yer alır. Buna karşın, itibar kavramı bu temel hukuk alanı üzerinde yükselen ve ticari hayatın gerekleri gereği dinamik bir alan olan ticaret hukukuna daha yakındır.