İçindekilerden bir kesit:

Türk İnsanının Teşekkür'le İmtihanı Derken

Teşekkür etmek; minnet duyma, övme, yüceltme anlamını taşır. Arapça bir sözcüktür; şkr kökünden gelen şukr temeline dayanır. Bunlar etimolojik yaklaşımın sonuçları.

Bizim insanımızın teşekkür sözcüğüyle arası nasıldır? Aslında cevap aranacak olan soru budur.

Bunu birazdan anlayacağız. Fakat ilkin son dönemlerde özellikle gençlerde dil konusundaki bir tavır dikkatimi çekiyor. Bunu sizlerle paylaşmak isterim. Bu tavır, sözcük kısaltma, bir ibareyi(birkaç sözcükten oluşan bir anlatım) kendince kısa ve öz anlatma. Söz gelimi sosyal medyanın vazgeçilmezi haline gelen “facebook” terimini “face” olarak kısaltmak. Bu pek revaçta. Hatta içinde bir oranda bilmişlik de barındırıyor. Bu konuyu eleştirmeye kalkışmanızı salık vermem. Neden mi? Muhatabınız hafifçe dudağını bilerek sizi cahillikle bile itham edebilir. Bunu yüzünüze karşı söylemese de, içinden geçen budur.

Konuyu dağıtmadan teşekkür etmeye geleyim. Biraz önce söylediklerimden elbette teşekkür de nasibini alır. Yakışanı, bir kişinin muhatabına, kendisine yapılan bir iyiliğe, bir jeste karşı “teşekkür ederim” demesidir. Fakat bunu pek duymazsınız. “Teşekkür”le muhatap konuyu noktalar.

Buna aslında şükretmeniz gerekir. Neden mi? Artık teşekkür etmek bir istisna halini alıyor. Bu davranış modeli hızlı bir ivme içinde çoğalıyor. Sanki muhatap bir iyiliği ya da bir jesti yapmakla yükümlüymüş gibi, karşısındaki kişi suskun kalıyor ya da “Okay” (Türkçe söylemiyle: Okey’le konuyu noktalıyor. Bu sözcük teşekkürün yerini tutar mı? Elbette tutmaz. Teşekkürün içinde bir kibarlık gizlidir. Bu, konuya bir seviye kazandırır. Bu sayede teşekkür eden de, teşekkürü alan da memnun olur.

Bunları yazarken aklıma geleni sizlerle paylaşmak isterim. Yeryüzünde bence en zor şey insan eğitmektir. “Eğitmek” sözcüğünü seçerek kullandım. Eğitmek, öğretmekten farklıdır. Öğretmek, belirli kurallar çerçevesinde bilgileri muhataba ulaştırmaktır. Bunun için öğretenin koynu bilmesi ve bunu karşısındaki kişiye onun kolayca anlayacağı bir tarz ve üslupla aktarması ve onun bilgi dağarcığına yerleştirmesi gerekir.

Eğitim ise öğretmekten farklıdır. Eğitimin alanı o denli geniştir ki, yaşamın her alanını kaplar. Eğitim aslında ailede başlar, sonra eğitim kurumlarında, okullarda, kurslarda, stajlarda devam eder. Kısa ve öz açıklaması ile eğitim kişinin toplum içindeki tüm doğru ve uygun davranış modellerini kapsar. Bunun en tipik örneği, eski deyimiyle “adab-ı muaşeret”, yeni deyimiyle “davranış kurallarıdır. Bu kavramın alanı da o denli geniştir ki, söz gelimi sofrada yemek yemenin olması gereken davranış kuralları, bir küçüğün bir büyüğe karşı bilmesi ve uygulaması gereken davranış kuralları gibi.

Bu yaklaşımın en temel sonucu, bir kişinin edepli olması ya da olmamasıdır. İyi insan, makbul insan elbette edepli olandır. Bu, kişiyi yüceltir; toplum içinde üstün bir yere sahip olmasının yolunu açar. Aksine, edepli olmayan kişi toplumda yadırganır, kişilik olarak benimsenmez, ayıplanır. Bu da ahlak kavramının temelini gözler önüne serer.

Söze teşekkürden girdim, nerelere geldim. Her şey iyi bir toplum olma amacı içindir. Toplumu insanlar oluşturduğuna göre, iyi toplum olmak için o toplumun iyi insanlardan oluşması şarttır. Toplumda iyilerin yanında kötülerin, edeplilerin yanında edepsizlerin, eğitimlilerin yanında eğitimsizlerin bulunması da eşyanın tabiatında vardır. Olması gereken, iyilerin, edeplilerin çoğunlukta olmasıdır. O zaman bir toplum yeryüzü ölçeğinde üstün bir seviyeye yerleştirilir.

Bu da insana ancak gurur verir…