Hukuk eğitiminin temel sorunlarından biri, uygulaması olan alanlarda oldukça teorik boyutta kalması ve eğitim süresinde uygulama sorunlarının nasıl çözülmesi gerektiğinin tam olarak öğretilememesidir. Genç yaşta hukuk eğitiminin alınması, öğrencilerin yaşam deneyimlerinin oldukça sınırlı olması ve biz öğretim üyelerinin uygulamadan uzak olması gibi belli başlı faktörler bu sonucu pekiştirmektedir. Ancak sadece eğitimden kaynaklı bir sorun da değildir; uygulamadaki meslektaşlarımızın da kolaycılığa kaçarak, lisans eğitimlerindeki temel kavramları dahi kullanmamaları, sadece kendilerine anlatılan olayları, adeta öykü şeklinde mahkemeye aktarmaları da bu sonuçta oldukça etkilidir. Olay hukukçuluğu diye adlandırdığım bu dilekçeler karşısında, hukuki açıdan zorlanmayan hâkimlerin de kadı usulü diyebileceğim şekilde, herhangi bir hukuki gerekçe olmaksızın, sadece hakkaniyet ölçüsü ve hukukçu dahi olmayan bilirkişi kanaatleriyle karar vermeleri de bu sonucun diğer ayağıdır. Eğer hukuk sistemimizin düzeltilmesi isteniyorsa, bu üç aktörün de teoriyi ve pratiği birleştirme konusunda gayret içinde olması gerektiğini düşünmekteyim.

Teori ile pratiğin birbirini hiç anlamadığı,  uzun yıllardır teoride bu sorun dile getiriliyor olmasına rağmen, uygulamanın neredeyse hiç işitmeyerek yanlış bir şekilde ilerlemeye devam ettiği, ancak temel kavramlarımıza aykırı olması nedeniyle kesinlikle düzeltilmesi gereken konulardan biri de uygulamada “Tapu iptal ve tescil davası” diye adlandırılan davalardır. Hatta yanlışlık o kadar ileri seviyededir ki, uyap sisteminde dahi birbiriyle hiç benzemeyen ve bambaşka hukuki temellere sahip davalar, aynı davaymışçasına muamele görmektedir. Kanuni düzenlemelerimizde “tapu iptal ve tescil davası” terimi bulunmamasına rağmen, davaların yer aldığı resmi bir sistemde bu adda davalar varmış gibi işlem yapılması üzücüdür.

Bu adlandırmayla anlatılmak istenen, davadaki karara dayalı olarak tapudaki tescilde değişiklik olacağıdır. Ama davanın türü belli olmadığı gibi, davanın konusu da bu isme dayalı olarak anlaşılamamaktadır. Bir eda davasına dayalı olarak mahkeme kararıyla tescilsiz kazanıma mı yol açılmakta ve sonrasında tescilde hak sahibini değiştirecek şekilde bir değişiklik mi olmaktadır? Yoksa bir tespit hükmü sonrasında sadece var olan açıklığa mı kavuşturulup, gerçek hak sahibinin adına yazımın yapılması mı sağlanmaktadır? Bu soruların yanıtını, davanın hangi dava olduğunu tespit etmeden verebilmemiz mümkün değildir. Salt tescilde değişiklik yapılması odaklı bakıldığında, davadaki talebin niteliğini tespit etmek söz konusu olamaz. Oysa bir dava açılırken, talebe bağlı olarak hangi dava olduğunu tespit etmenin, yani davanın niteliğini görebilmenin önemini, daha birinci sınıfta dava türlerini öğreterek vurgulamaktayız. Hal böyleyken, uygulamaya bakıldığında bu öğrenilenlerin hiçbir önemi yokmuş gibi davaların yürütülmesinin, hem verilmek istenen eğitime hem de mesleğe saygısızlık olduğu düşünülmektedir. O zaman diğer lisans eğitimi alan tıp, mühendislik mezunlarının da aynı mantıkla tüm öğrendiklerini unutup, uygulamada usta çırak ilişkisi ile yepyeni ufuklara yelken açılması gerekir. Bu sonucun doğru olamayacağı açıktır. Sonucun yanlışlığı bu kadar açıkken, hukukta bu sonuç doğruymuş gibi davranılıyor olmasını anlamak mümkün değildir.

Aşağıda olabildiğince bu başlık altında yer alan davaların ayrımları yapılmaya gayret edilecektir.