Bildiğiniz gibi, (6098 sayılı) Türk Borçlar Kanunu 11 Ocak 2011 tarihinde kabul edilmiş ve 1 Temmuz 2012 tarihinde de yürürlüğe girmiştir.

(6100 sayılı) Hukuk Muhakemeleri Kanunu ise 12 Ocak 2011 tarihinde kabul edilmiş olup 1 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Görüleceği üzere bu iki kanun, doğum (kabul) tarihleri esas alınırsa aynı burçtandır. İçerikleri ise basit bir burç ayniyetinden ziyade ciddi bir akrabalığa işaret etmektedir.

Aslında TBK-HMK ilişkisi, çok önce, daha 2012 yılının Haziran ayında (tam tarihi hatırlayamamakla birlikte Haziran sonu olduğunu düşünüyorum) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde “Türk Borçlar Kanununun Genel Hükümlerinin Değerlendirilmesi ve HMK ile Birlikte Uygulanması Sempozyumu”nda ele alınıp incelenmişti. Bu Sempozyumda ben de “TBK ve HMK İlişkisi” başlığını taşıyan bir tebliğ sunmuş ve eski HUMK ile de karşılaştırma yaparak ana kodların yenilendiği dönemde bu iki hukuk branşı arasındaki ilişkilerin ne olduğu hakkında kısa bilgiler vermiştim. Ama tabii, geçen zaman zarfında her iki kanun hem öğreti ve hem de uygulama bakımından önemli bir sınav geçirmiş ve bu zaman zarfında kuvvetli noktaları ile aksaklıkları ortaya çıkmaya başlamıştır. Onun için konunun bir kere daha ele alınması hiç kuşkusuz faydalı olacaktır.

Konuyu başlıklar halinde incelemek ve Türk Borçlar Kanununun “Genel Hükümler”iyle sınırlamak istiyorum. Çünkü aksi takdirde son derece kapsamlı bir sunum yapmak gerekir ki, bana verilen süre böyle bir sunum için kesinlikle yeterli değildir. Ama bazı hallerde “Özel Borç İlişkileri” ile de bağlantı kurmak gerekeceğini belirtmek isterim. Kaldı ki, sunumumu borçlar hukukunun genel hükümleriyle sınırlı tutsam dahi, hiç kuşkusuz birçok maddeyi atlamış olabilirim. Beni mazur görün lütfen, çünkü takdir edersiniz ki, böylesine kapsamlı bir konunun yarım saatte bitirilmesi gereken bir sunum çerçevesinde eksiksiz şekilde ele alınması ve anlatılması asla mümkün değildir.

Konuyu TBK’nın “Genel Hükümler”e ayrılmış olan “Birinci Kısım”ındaki bölüm ve ayırımlar doğrultusunda ele aldım Bu çerçevede önce “Borç İlişkisinin Kaynakları” başlıklı bölümün planı doğrultusunda “Sözleşmeden Doğan Borç İlişkileri”, “Haksız Fiilden Doğan Borç İlişkileri” ve “Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Borç İlişkileri” ile HMK arasında söz konusu olabilecek bağlantılara yer verdim. Bilahare, “Borç İlişkisinin Hükümleri” başlıklı “İkinci Bölüm”ün planı doğrultusunda “Borçların İfası”, “Borçların İfa Edilmemesinin Sonuçları”, “Borç İlişkilerinin Üçüncü Kişilere Etkisi” konusunda uygulama alanı bulabilecek HMK hükümlerinin bazılarına değindim. TBK’nın “Borçların ve Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, Zamanaşımı”na ilişkin “Üçüncü Bölüm”ü çerçevesinde “Zamanaşımı” ile HMK arasındaki ilişkiyi irdeledim. Nihayet “Borç İlişkilerinde Özel Durumlar” (“Dördüncü Bölüm”) ve “Borç İlişkilerinde Taraf Değişiklikleri” (“Beşinci Bölüm”) ile bağlantılı olarak “Müteselsil Borçluluk” ve “Alacağın Devri” ile HMK arasındaki ilişkileri kısaca ele aldım.