Ülkemizde son yıllarda “evim şirketleri” olarak adlandırabileceğimiz bazı özel şirketlerin, görsel ve yazılı basında tasarrufa dayalı faizsiz finansman sağladıklarına dair reklam ve haberlerine rastlanmaktadır. Finansal aracılar içinde en çok tercih edilen sistem bankacılık olmakla birlikte, bankaların son yıllarda uyguladıkları yüksek faiz oranları veya bireylerin faizsiz tasarruf taleplerinin fazla olması alternatif sistemlerin doğmasına sebep olmuştur[1].

“Tasarrufa dayalı faizsiz finansman” olarak adlandırılan bu faaliyetlerin, özellikle düşük gelirli olup konut, taşıt gibi ihtiyaçları bulunan bireylerin belirli bir süre tasarrufta bulunarak daha sonra finansman elde etmelerini sağlayan bir finansal aracılık işlevi olduğunu söylemek mümkündür[2]. Türkiye’de bu finansman sistemi taşıt edindirmeye yönelik faaliyetlerle 90’lı yıllarda başlamış olup, 2000’li yıllardan itibaren de konut finansmanını da hedef almıştır[3]. Bu sistemde müşteri henüz sahip olmadığı bir varlığın edinimi için tasarruf ettiği değeri bu şirketlere yatırmaktadır.

Bankacılık dışı alternatif finans yöntemlerinden birini icra eden söz konusu “tasarruf finansman şirketlerinin”, faaliyetlerini sürdürebilmelerinin yeni müşterilerden sağlanan fonlara bağlı olduğu ve günümüzde önemli bir müşteri kitlesine ulaştıkları bilinmektedir. Yasal bir altyapısı, herhangi bir otoritenin denetimine tabi olmaması ve bu sisteme aktarılan fonların son yıllarda çok artması nedeniyle kamusal mağduriyetin önlenmesi amacıyla finansmanı organize eden şirketlerin denetlenmesi gerekliliği gündeme gelmiştir.

Bunun üzerine 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulmuştur. Tasarruf finansman sözleşmesine ilişkin hükümler, 04.03.2021 tarihli ve 7292 sayılı Kanunun 7. maddesiyle, 6361 sayılı ve 21.11.2012 tarihli Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanununun 39. maddesinden sonra gelmek üzere üçüncü bölüm başlığı altında 39/A ve 39/B maddeleri ile düzenlenmiştir[4].

Kanun ve buna ilişkin 07.04.2021 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan “Tasarruf Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik” ile müşterilerin sözleşmenin güçlü tarafı olan şirketlerin tek taraflı, baskın ve keyfi tutumlarının önlenmesi, şirketlerin BDDK’nın denetimine tabi tutularak sistem harici faaliyetlerine engel olunması ve müşteriler açısından hak mağduriyetlerinin ortadan kaldırılması amaçlanmıştır. Değişiklik ile birlikte tasarruf finansman şirketlerinin statüsü de hukuki bir altyapıya kavuşmuştur. Bugüne kadar düzenleyici ve denetleyici bir otoritenin gözetimine tabi olmadan finansal aracılık faaliyetinde bulunan şirketler artık mevzuatın öngördüğü şekilde kurulabilecek ve faaliyet gösterebilecektir.

Kanuni düzenleme ile tasarrufa dayalı faizsiz finansman hizmeti veren şirketlerin unvan ve kuruluş esasına dair şartlar getirildi, tasarruf finansman şirketlerinin müşteriler ile yaptıkları sözleşmeler “tasarruf finansman sözleşmesi” olarak nitelendirildi, sözleşmenin genel esasları belirlendi, şirketlerin faaliyetleri ve yapabilecekleri işlemler sınırlandırıldı, şirketler ve yürütülen tasarruf finansman hizmeti BDDK’nın denetimine tabi tutuldu ve öngörülen esaslara aykırı faaliyet yürütülmesinin yaptırımları hüküm altına alındı. Yine şirketlerin kuruluş izinlerinin BDDK’nın en az beş üyesinin olumlu oyu ile verileceği düzenlendi, tasarruf finansman şirketleri için asgari yüz milyon Türk Lirası sermaye şartı ve tasarruf fon havuzu hesaplarını diğer hesaplarından ayırma zorunluluğu getirildi.

Çalışmamızda tasarruf finansman faaliyetinin ne anlama geldiği, tasarruf finansman sözleşmesinin konusu, hukuki niteliği, unsurları, tarafların borçları ve sözleşmenin sona ermesi genel hatları ile ele alınacak olup, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun (TKHK) uygulanabilecek hükümlerine dikkat çekilecektir.