Ticaret şirketlerinin birleşmesi, günümüzün rekabetçi piyasa dengesine uyum sağlayabilmek adına gerçekleştirilen bir yeniden yapılandırma işlemidir. Türk Ticaret Kanunu m. 134 ve devamı hükümlerinde düzenlenmiş olan birleşme, uygulamada önemli bir finansman modeli olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu işlem ile; birden fazla şirketin malvarlıkları birleşmekte, devrolunan şirketler tasfiyesiz olarak sona ermekte ve birleşen şirket ortaklarına devralan/yeni kurulan şirkette belirli oranda pay veya ayrılma akçesi verilmektedir. Fiil ehliyeti, tasfiye amacı ile sınırlandırılmış olan tasfiye halindeki bir şirketin birleşmeye katılması, dikkate layık bir meseledir. Hakikaten tasfiye; şirket malvarlığının paraya çevrilmesi, alacakların tahsil edilip borçların ödenmesi ve akabinde halen bir paranın artması halinde bu meblağın pay sahiplerine tasfiye payı olarak dağıtılıp şirketin ticaret sicilindeki kaydının terkin edilmesini amaçlayan bir süreçtir.

Kanun koyucu, TTK’nın 138.maddesinde, tasfiye halindeki bir şirketin, malvarlığının dağıtılmasına başlanmamış ve devrolunan şirket olması şartıyla birleşmeye katılabilmesine imkan sağlamıştır. Tasfiye halindeki şirket, devrolunup sicilden terkin edileceğinden dolayı, birleşme kararı ile şirketin tasfiye sürecinden çıkıp varlığını devam ettirmesi mümkün olmayacaktır. Bununla birlikte tasfiye halindeki şirketin dağıtılmamış olan maddi ve gayrimaddi malvarlığının atıl vaziyete dönüşecekken yeniden ekonomiye kazandırılması verimli bir finansman modelidir. Öte taraftan tasfiye halindeki şirketin malvarlığının dağıtılmaya başlanmamış olması şartı ile, şirketteki menfaat gruplarından biri olan alacaklıların korunması amaçlanmıştır. TTK m. 548’de düzenlenen anonim şirketlerin tasfiyesinden dönülmesine ilişkin hüküm de konu ile doğrudan ilgili olduğundan çalışma kapsamında irdelenecektir. Yine Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 8, 18, 19 ve 20.maddelerinde düzenlenmiş olan birleşme işlemi neticesindeki vergi muafiyetlerinin incelenmesi de çalışmanın kapsamı içindedir. Zira bahsi geçen hükümler bir taraftan kamunun zarara uğramasını engellemeyi amaçlamakta öte taraftan da şirket birleşmelerinde ciddi anlamda vergisel avantajlar sunmaktadır.

Tasfiye halindeki bir şirketin birleşmeye konu edilmesinin amacı ve işlevi ile şirketler hukukundaki anahtar kavramların başında gelen şirket menfaati arasındaki ilişkiler de çalışmada önem arz eden meseleler arasındadır. Uygulamada azımsanmayacak sayıda örneği olan sermaye kaybına uğramış veya borca batık halde bulunan tasfiye halindeki şirketin birleşmeye katılması TTK m. 139’daki ilave şartları da gerektirmekte olup çalışmada bu hususlara da yer verilecek ve iflas kararı ile tasfiye sürecine girmiş bir şirketin birleşmeye katılıp katılamayacağı da incelenecektir.

Nihai olarak çalışmada, tasfiye halindeki şirketin birleşmeye katılmasının şartları, unsurları, amacı ve işlevi uygulamada karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri ile birlikte irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler: Ticaret Şirketlerinin Birleşmesi, Tasfiye, Yeniden Yapılandırma, Borca Batıklık