Genel kurul ve yönetim kurulu kararlarının hükümsüzlüğü davalarının tahkime elverişliliği konusu Türk hukukunda oldukça tartışmalıdır. Bu durumun temel sebepleri, kanunda düzenlemenin yer almaması, emredici hükümler ilkesi karşısında esas sözleşmede tahkim kaydının geçerliliği ve anılan kararların hükümsüzlüğü davalarına ilişkin özel düzenlemelerin tahkim uygulaması bakımından kabul edilip edilemeyeceğidir.

Çalışmamızın ilk kısmında şirketler hukuku temel ilkeleri ve esas sözleşmeye ilişkin kurallar bakımından değerlendirme yapılmıştır. Tahkim şartının esas sözleşmede düzenlenmesi konusunda kanunda herhangi bir düzenleme bulunmaması karşısında, kanun boşluğu sebebiyle tahkim şartı tamamlayıcı hüküm niteliğindedir. Tahkim şartının şirketin temel meselelerine ilişkin olması, pay sahiplerini ve organları bağlaması dolayısıyla da maddi (korporatif) esas sözleşme hükmü olarak kabul edilmesi gerekir. Pay devralan kimseler bakımından ayrıca bir onay alınmasına gerek yoktur. Zira bu kimseler şirketin esas sözleşmesini inceleme ve tahkim şartının varlığını öğrenme imkânına sahiptirler.

Esas sözleşmede tahkim şartına yer verilirken geçerlilik bakımından bazı hususlara dikkat edilmesi önemlidir. Özellikle pay sahiplerinin tahkime ilişkin bilgilendirilmesi, davaya katılma haklarına ve usule ilişkin açıklamalara yer verilmesi gerekir. Esas sözleşme değişikliğiyle tahkim şartının kararlaştırılması durumunda ise temel hakların zedelenmemesi bakımından oybirliği şartı aranmalıdır.

Çalışmamızın ikinci ve üçüncü bölümlerinde öğretide oldukça tartışmalı olan genel kurul ve yönetim kurulu kararlarının hükümsüzlüğü davalarında tahkime elverişlilik konuları ele alınmıştır. Bu çerçevede öncelikle tahkime elverişliliğin temel kriteri olan taraf iradelerinin bulunduğunun tespit edilmesi önemlidir. Genel kurul ve yönetim kurulu kararlarının hükümsüzlüğünde tarafların sulh olmaları ve uyuşmazlığın sona ermesi mümkündür. Bir diğer önemli sorun ise emredici usulü hükümlerin tahkimde uygulanıp uygulanmayacağıdır. Hakemler, devlet mahkemelerinde olduğu gibi emredici hükümleri ve özel usulü hükümleri esas sözleşmede yer alan tahkim şartında belirtilmemiş olsa dahi uygulamakla yükümlüdürler. Ancak bu düzenlemelere esas sözleşmede yer verilmesi veya ilgili kanun hükmüne atıf yapılması uygulama belirsizliğini azaltma bakımından daha isabetlidir.

Genel kurul kararlarının hükümsüzlüğü bakımından erga omnes etki tahkime elverişlilikte özenle dikkate alınması gereken bir kuraldır. Tahkim şartında bu etkiye yer verilmesi ve TTK 450 hükmünün uygulanması gerekmektedir. Bu şartların sağlanması halinde tahkime elverişlilik bakımından bir sorun söz konusu olmayacaktır.