Günlük hayatımızda alacaklıların, alacaklarını güvenceye bağlamak için başvurdukları hukuk kuramlarının başında, taşınmaz rehninin ülkemizde uygulanan en yaygın ve hatta tek türü olan ipotek gelmektedir. Ayni bir teminat türü olan ipotek, borçlunun ödeme güçlüğü içine düşerek borcunu zamanında ifa edemediği durumlarda alacaklıya, ipotek konusu taşınmazın rehnin paraya çevrilmesi yoluyla satışından elde edilecek meblağdan alacağını tahsil edebilme yetkisini vermektedir.

İpotekli alacaklı açısından, ipoteğin paraya çevrilmesi sonucu elde edilecek meblağdan anapara alacağının yanı sıra hangi yan alacakların ne oranda karşılanmasını talep edebileceği hususu büyük önem taşımaktadır. Bu çerçevede özellikle faizlerin gerek sözleşmesel faiz gerekse temerrüt faizi ne oranda ipoteğin sağladığı güvenceden yararlanabileceği konusu ön plana çıkmaktadır. Ben bu çalışmamda öncelikle ipoteğin alacak bakımından kapsamını belirleyerek soruna açıklık getirmeye çalışacağım.

Diğer taraftan ipoteğin, anapara ipoteği ve limit ipoteği olarak iki ana türü mevcut olup, yasada bunlardan her birine çeşitli konularda örneğin yukarıda belirttiğimiz ipoteğin alacak bakımından kapsamı konusunda farklı hüküm ve sonuçlar bağlanmıştır. Bu farklı hüküm ve sonuçlar ipotek ilişkisinin taraflarını (ipotekli alacaklı, borçlu, ipotekli taşınmaz maliki) olduğu kadar üçüncü kişi alacaklıları da yakından ilgilendirdiği için, somut olayda bir anapara ipoteğinin mi yoksa üst sınır ipoteğinin mi söz konusu olduğunun belirlenmesi önem arz etmektedir. Diğer taraftan uygulamada özellikle kredi sözleşmeleri ile finansal kiralama sözleşmelerinde bu iki türden hangisinin uygulanmasının daha doğru olacağı sorusu sürekli gündeme gelmektedir. Ben bu çalışmamda, iki ipotek türünün özelliklerini ve aralarındaki farklılıkları ortaya koyup değerlendirdikten sonra, yukarıda belirttiğim sorulara bir cevap bulmaya çalışacağım.

Ancak konuya ilişkin açıklamalara geçmeden önce, ilk kez, 10 yaşımda devam etmekte olduğum Belediye Konservatuarı’ndaki sınıf arkadaşlarımdan birinin annesi olarak tanıdığım, daha sonra mezun olduğum ve öğretim üyesi olarak görev yapmakta olduğum İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin değerli bir öğretim üyesi ve çok sevilen bir hocası olarak izlediğim ve nihayet Hukuk Fakültesi Dekanı olarak Hukuk Fakültesi’nin toplumdaki ağırlığını, saygın yerini ve bilimsel özerkliğini korumak için verdiği onurlu mücadele sırasında iki yıl süreyle Fakülte Yönetim Kurulu üyesi olarak birlikte çalışma olanağı bulduğum çok sevgili hocam ve değerli hukukçu Prof. Dr. Aysel Çelikel için çıkarılan bu özel sayıya yazı vererek katılmaktan büyük mutluluk duyduğumu belirtmek istiyorum.