Türk Medeni Kanunu monogam evlilik düzenini kabul ettiği için evli olan bir kimsenin başkasıyla evlenmesine izin vermemektedir. TMK m. 145/f. 1’e göre, eşlerden birinin evlenme sırasında evli olması mutlak butlan sebebidir. İkinci defa evlenmek isteyen kimse ilk evliliğinin ölüm, gaiplik, boşanma vs. bir yolla ortadan kalktığını ispat etmelidir. Kadınlar yönünden sorunsuz işleyen bu madde erkekler nezdinde aynı şekilde kabul edilmemiştir. Bu noktada erkeklerin genellikle resmi nikahlı eşlerinin yanında dini nikahlı bir eşleri de olduğu görülmektedir. Ancak evlendirme memurunun önünde olmadan bir erkekle kadının evlenme hususundaki iradelerini açıklamış olmaları halinde yapılan evlenme yok hükmündedir. Yani böyle bir evlilik hukuken geçerli değildir. Ancak her ne kadar hukuken geçerli bir evlilik olmasa da erkeğin fiili olarak birden çok eşi olabilmekte, hatta bazı durumlarda birden çok kadınla aynı çatı altında yaşayabilmektedir. Eğitimsizlik, çocuk sahibi olma arzusu, bir insan olarak kadını değersiz, ikinci sınıf görme, ilk evliliğin zorla gerçekleştirilmiş olması vb. birçok sebeplerle çokeşlilik-özellikle çok karılık- gündeme gelebilmektedir. Bunun da çeşitli hukuki, ailevi, psikolojik sorunlara yol açtığı bilinmektedir. Türk Medeni Kanunu tek eşliliği sağlamaya çalışsa da sadece kurallar koyulması arzu edilen değişimi sağlamaya yetmemekte ve toplumsal algının değişmesi gerekmektedir.

Tek eşliliği yerleştirmeye çalışan Medeni Kanun’un bir yandan da çok eşliliğe kapı aralayan düzenlemeye sahip olduğu eleştirisi getirilebilir. Bu anlamda TMK m. 147/son fıkra düzenlemesi irdelenmelidir. Çünkü burada evlendirme memuru huzurunda gerçekleşen ikinci bir evlilik olduğu için evliliğin yok hükmünde olduğu da söylenemeyecektir. Burada evlilik vardır, sadece bu evlilik batıldır. Mesela erkek olan eş sahte belge ile eşini nüfus kütüğüne ölü geçirse ya da evlendirme memurunun dikkatsizliğinden, düzensizliğinden yararlanarak iyiniyetli bir kimseyle ikinci evliliğini yapsa ne olur? Asli şekil şartlarına uygun resmi bir evlendirme memuru önünde evlilik gerçekleştiği için bu evliliğin mevcut olmadığı ileri sürülemez. Üstelik bu ikinci evliliğin iptaline karar verilmeden önce ilk (önceki) evlilik bir şekilde sona ererse ve ikinci evlenmede diğer eş iyiniyetli ise artık bu evliliğin butlanı kararı verilemez. İşte bir süreliğine de olsa kanun eliyle çok eşliliğe imkân tanındığı söylenebilir. Bu hükmün de tartışılması gerekir.

Anahtar Kelimeler: Evlilik, tek eşlilik, çok eşlilik